Đồng hồ quả quýt hay còn gọi là đồng hồ bỏ túi. Như tên gọi, chúng có kích thước gần với quả quýt. Và được cho vào túi áo hoặc quần khi nào cần xem thời gian mới lấy ra. Đây chính là loại đồng hồ dành cho nam giới phổ biến nhất thế giới từ thế kỷ 17 cho đến đầu thế kỷ 20 mới bị thay thế bởi đồng hồ đeo tay.
NHƯ THẾ NÀO LÀ ĐỒNG HỒ QUẢ QUÝT (BỎ TÚI), CHÚNG CÓ BAO NHIÊU LOẠI
Đồng hồ quả quýt – đồng hồ bỏ túi – pocket watch – Lépine – Savonnette. Là những cách để gọi loại đồng hồ hình tròn có kích cỡ nhỏ tương đương quả quýt. Được sử dụng chủ yếu bởi nam giới (ở Âu-Mỹ) ra đời vào thế kỷ 16. Và trở nên phổ biến trong thời gian rất dài từ thế kỷ 17 cho đến đầu thế kỷ 20.
Đối với nam giới trưởng thành thì đồng hồ quả quýt là vật bất ly thân .Không thể thiếu trong túi của một quý ông thanh lịch. Đồng hồ quả quýt được dùng bởi phụ nữ thường có mặt số. Được gắn thêm một nắp đậy có tác dụng trang trí hơn là bảo vệ.
Đồng hồ quả quýt có nhiều loại nhưng tất cả đều có quai để gắn dây đeo (chuỗi xích kim loại hoặc dây da dài mảnh). Kết nối với áo chẽn, ve áo (phần vải gập trên mặt trước của một chiếc áo khoác hoặc áo). Đai lưng để đảm bảo chúng không bị rơi khỏi tay, túi.
Đồng hồ quả quýt chính là tiền thân “trực tiếp” của đồng hồ đeo tay hiện nay. Với cấu trúc bộ máy gần như tương đồng, không có nhiều thay đổi. Nhiều bộ máy đồng hồ quả quýt huyền thoại còn được sử dụng trong đồng hồ đeo tay như ETA 6497, 6498. Cho đến hiện tại, đồng hồ đeo tay và đồng hồ quả quýt hiện đại gần như chỉ khác mỗi cái vỏ.
TÓM LƯỢC LỊCH SỬ CỦA CHIẾC ĐỒNG HỒ QUẢ QUÝT
Sự phát triển của đồng hồ bỏ túi đã bắt đầu vào đầu thế kỷ 15 khi bộ phận dây tóc được phát minh. Hình dạng của đồng hồ quả quýt được cải tiến dần theo thời gian nhưng không đáng kể. Vào thời điểm phát minh, đồng hồ quả quýt bỏ túi có hình tròn. Làm bằng sắt có kích thước đường kính 6 cm dày 2 cm.
1550, xuất hiện đồng hồ trứng (hình bầu dục) dễ dàng cầm nắm, di động.
1575, chiếc đồng hồ có kích thước nhỏ đầu tiên có thể bỏ vừa túi quần áo ra đời. Chiếc đồng hồ này có kèm theo chức năng báo thức. Ban đầu, loại đồng hồ bỏ túi này thường được mang giấu (đặt trong túi ở mặt trong của áo, váy).
1632, các màu sơn men được phát minh và dần xuất hiện trên các nắp, mặt đồng hồ.
1674, thợ đồng hồ người Pháp Isaac Thuret đã làm chiếc đồng hồ quả quýt đầu tiên có bộ phần dây tóc. (Một linh kiện thuộc Bộ Dao Động có trách nhiệm mang đến độ chính xác được phát minh bởi Christiaan Huygens năm 1665).
1676, chiếc đồng hồ quả quýt đầu tiên có chức năng âm báo (đặt giờ phát âm thanh) đã được sản xuất.
Vào thế kỷ 18, đồng hồ quả quýt thường là một phần trong bộ trang sức được đeo ngay tại thắt lưng.
1700, đồng hồ quả quýt bắt đầu được trang bị kim phút
1708, điêu khắc, chạm trổ dần phổ biến trên phần vỏ ngoài đồng hồ
1720, chiếc đồng hồ quả quýt đầu tiên sử dụng chân kính được chế tác
1726, bánh xe gai (loại cylinder, một linh kiện thuộc Bộ Hồi) được phát minh
1740, xuất hiện đồng hồ quả quýt có vỏ làm bằng vàng 4 màu.
1800, đồng hồ quả quýt không ngừng thay đổi từ khung vỏ ngoài lẫn bộ máy.
1842, phát minh cơ cấu lên dây cót không cần chìa khóa đã giúp cho việc lên dây nhanh chóng. Và dễ dàng hơn bao giờ hết chỉ bằng cách vặn núm chỉnh theo chiều kim đồng hồ.
Vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, đồng hồ quả quýt thường được giữ trong túi. Nên trong tiếng Anh chúng được gọi là pocket watch – đồng hồ bỏ túi. Thời điểm này cũng là lúc chiếc đồng hồ quả quýt đã hoàn thiện gần như ngày hôm nay.
Phần lớn đồng hồ quả quýt thường được trang bị chức năng Âm Báo, Điểm Chuông (phát âm thanh theo chu kỳ). Chronograph, Lịch Ngày, Phát Nhạc… và được chia làm hai loại chính. Không có nắp gọi là Lépine và có nắp gọi là Savonnette (Hunter Case Watch/Hunter pocket Watch tức loại đồng hồ bỏ túi của thợ săn).
PHÂN LOẠI ĐỒNG HỒ QUẢ QUÝT BỎ TÚI PHỔ BIẾN
Trải qua nhiều bước phát triển, đồng hồ quả quýt được phân loại chủ yếu vì mục đích sử dụng ban đầu của chúng. Thiết kế cho ai-thiết kế để làm gì và dần trở thành những chuẩn mực chung được sử dụng. Mà không giới hạn cho bất cứ ai.
ĐỒNG HỒ QUẢ QUÝT LỘ MẶT – LÉPINE
Lépine là tên gọi chung của đồng hồ quả quýt lộ mặt không có nắp đậy. Chỉ cần lấy đồng hồ ra là có thể đọc được thời gian. Phần mặt số được bảo vệ bởi lớp kính thủy tinh trong suốt. Cái tên Lépine xuất phát từ tên của bậc thầy đồng hồ Jean-Antoine Lépine khi thiết kế ra cấu trúc máy cùng một mặt phẳng.
Đồng hồ bỏ túi Lépine có núm chỉnh+lên dây đặt tại vị trí 12 giờ, nếu có Giây Nhỏ thường đặt ở 6 giờ hoặc 9 giờ. Đây là thiết kế cổ điển truyền thống và phổ biến hàng đầu bởi sự tiện lợi của nó. Không chỉ được sử dụng rộng rãi mà còn thích hợp với các nhân viên ngành đường sắt, đặc biệt là ngành đường sắt Mỹ.
ĐỒNG HỒ BỎ TÚI CỦA THỢ SĂN – SAVONNETTE (HUNTER POCKET WATCH)
Đồng hồ bỏ túi được thiết kế cho thợ săn có vỏ bọc có thể đóng mở nắp để bảo vệ mặt kính khỏi nguy cơ nứt vỡ. Chúng được gọi với cái tên Savonnette trong tiếng Pháp hoặc Hunter Pocket Watch trong tiếng Anh. Vì những người thợ săn cáo Anh cần đồng hồ dễ mở bằng một tay trong khi tay còn lại giữ dây cương của ngựa. Đồng thời, tên gọi Savonnette xuất phát từ hình dạng giống bánh xà phòng tròn (tiếng Pháp là savon).
Thường thì vỏ các loại Savonnette sẽ được thiết kế trang trí hoa văn hoặc điêu khắc với chủ đề không giới hạn. Sách, động vật, hoa quả, các vì sao, các loài hoa, côn trùng, thập giá và thậm chí là đầu lâu… . Nắp vỏ có bản lề 9 giờ, núm chỉnh ở 3 giờ, Giây ở 6 giờ. Điểm bất lợi là mất thời gian đọc hơn Lépine do phải mở nắp.
Savonnette sử dụng nắp lò xo, nút bấm mở đặt ở vị trí chóp núm. Núm luôn đặt ở vị trí 3 giờ và giây nhỏ ở vị trí 6 giờ cho phép đồng hồ có thể cầm và mở nắp chỉ bằng tay phải. Cấu trúc máy của Savonnette cũng chính là cấu trúc của đại đa số đồng hồ đeo tay ngày nay (núm ở 3 giờ). Nên chúng chính là tiền thân trực tiếp của đồng hồ đeo tay.
ĐỒNG HỒ HALF HUNTER/DEMI-HUNTER
Để giải quyết vấn đề phải mở vỏ đồng hồ để đọc thời gian của các thợ săn, loại Half Hunter đã được tạo ra. Trong đó phần nắp được khoang rỗng hình tròn ở giữa sao cho đồng hồ có thể đọc thời gian ngay khi lấy ra. Mà không cần mở nắp nhưng vẫn bảo vệ được mặt kính ở bên dưới.
ĐỒNG HỒ DOUBLE HUNTER CASE
Đồng hồ quả quýt được thiết kế cho thợ săn còn có một loại gọi là Double Hunter Case. Loại này phần vỏ có đến hai nắp mở ở mặt trước lẫn mặt sau. Mở nắp trước để xem thời gian. Mở nắp sau để xem bộ máy cơ, hai mặt đều có gắn kính bảo vệ. Khi cả hai vỏ đều được mở thì đồng hồ có thể tự đứng vững để dễ nhìn khi đặt trên bàn hoặc tủ.
ĐỒNG HỒ HALF DOUBLE HUNTER
Đây là thiết kế vỏ lai hai kiểu Hunter và Half Hunter lại với nhau. Nắp trước là khoang rỗng hình tròn ở giữa sao cho đồng hồ có thể đọc thời gian. Ngay khi lấy ra mà không cần mở nắp, nắp sau (có thể áp dụng các biện pháp trang trí) mở để xem bộ máy. Loại đồng hồ này là lựa chọn tuyệt vời nếu mong muốn một chiếc đồng hồ dễ đọc, xem được máy, trang trí đẹp mắt.
